- εξοστρακισμός
- Αρχαίο πολιτικό μέτρο που όριζε την απομάκρυνση επικίνδυνων προσώπων από την πολιτεία, για ένα χρονικό διάστημα. Ο ε. εφαρμοζόταν στην αρχαία Αθήνα και σε άλλες δημοκρατικές πολιτείες, όπως στο Άργος και στις Συρακούσες. Καθιερώθηκε στην Αθήνα περίπου τον 6o αι. π.Χ. από τον Κλεισθένη. Δύο χρόνια μετά τη μάχη του Μαραθώνα, εφαρμόστηκε για πρώτη φορά και ο πρώτος που εξορίστηκε ήταν ο Ίππαρχος, γιος του Χάρμου, από τον δήμο Κολλυτού, συγγενής του Πεισίστρατου. Ο λαός μπορούσε, σε μυστική ψηφοφορία, μία ορισμένη ημέρα στην Αγορά, να γράψει το όνομα του πολιτικού ηγέτη που ήθελε να εξορίσει πάνω σε ένα όστρακο, πράξη στην οποία οφείλεται και η λέξη ε. Αν 6.000 όστρακα έφεραν το όνομα του ίδιου άντρα, τότε αυτός εξοστρακιζόταν για πέντε έως δέκα χρόνια. Εκτός από τα όστρακα, που μερικά σώζονται ακόμα και σήμερα –ένα μάλιστα φέρει το όνομα του Θεμιστοκλή–, χρησιμοποιούσαν και πέταλα ή φύλλα ελιάς. Μετά το τέλος της ψηφοφορίας και την καταμέτρησή τους, τα όστρακα ρίχνονταν μακριά από την Αγορά, έξω από τα τείχη, σε λάκκους, όπου βρέθηκαν πολλά κατά τις αρχαιολογικές ανασκαφές (Ακρόπολη, Άρειος Πάγος, Κεραμεικός). Ανάμεσα στα ονόματα αγνώστων υπάρχουν και γνωστά όπως: Περικλής Ξανθίππου, Κίμων Μιλτιάδου, Αριστείδης Λυσιμάχου, Θεμιστοκλής Φρεάριος κ.ά.
Ο εξοστρακισμός ήταν αναπόσπαστα δεμένος με την αρχαία αθηναϊκή δημοκρατία· στη φωτογραφία, το περίφημο όστρακο με το όνομα του Θεμιστοκλή, που βρέθηκε κατά τη διάρκεια ανασκαφών.
* * *ο (AM ἐξοστρακισμός)1. η εξορία κάποιου με οστρακισμό, με αναγραφή δηλ. τού ονόματος πάνω σε όστρακο σε συνέλευση τής εκκλησίας τού δήμου2. εκδίωξη, απομάκρυνση.
Dictionary of Greek. 2013.